Chào mừng bạn trở lại với Chủ đề 5: Giải quyết Vấn đề với sự Trợ giúp của Máy tính!
Nếu Bài 16 là lúc chúng ta học viết “Thần Chú Code” đầu tiên, thì Bài 17 này sẽ là nơi chúng ta học cách lưu trữ nguyên liệu và gán quyền lực cho chúng!
MỤC TIÊU CẦN ĐẠT CỦA CHIẾN BINH (Trang bị vũ khí lưu trữ)
Sau khi ôn bài này, bạn sẽ trở thành một “Quản Lý Dữ Liệu” siêu cấp, biết cách:
• Thiết lập Biến (tạo ra các “Hộp đựng” dữ liệu) và phân biệt biến với Từ khoá (phân biệt tên riêng với tên cấm dùng).
• Sử dụng Lệnh Gán (cấp quyền lực và giá trị cho Hộp) và thực hiện các Phép toán thần thánh trên Số và Xâu kí tự.
• Phẩm chất IT: Hình thành ý thức trách nhiệm, tính cẩn thận khi làm việc nhóm, và phẩm chất chăm chỉ—vì code không thể tự chạy được đâu nhé!
1. BIẾN VÀ LỆNH GÁN TRONG PYTHON (Trò Chơi Cất Giữ Bí Mật)
a) Khái niệm Biến (Cái Tên Nhanh Nhẹn)
Hãy tưởng tượng Biến như một chiếc hộp đựng đồ trong máy tính. Bạn đặt tên cho chiếc hộp đó để dễ dàng gọi món đồ bên trong ra sử dụng.
• Đặc điểm siêu năng lực của Python: Khác với những ngôn ngữ lập trình “khó tính” khác (như Pascal), trong Python, khi khai báo, biến không cần định nghĩa kiểu dữ liệu. Python đủ thông minh để tự động biết chiếc hộp đó đang đựng Số (int), Số thực (float) hay Xâu kí tự (str).
b) Lệnh Gán (Phát Giá Trị!)
Lệnh Gán (hay còn gọi là gán – ký hiệu =) là lệnh quan trọng nhất, giống như việc bạn quyết định cho “Chiếc hộp” đó đựng giá trị gì (ví dụ: Ten_Hoc_Sinh = "Hoa").
• Siêu năng lực của Lệnh Gán: Lệnh này còn cho phép gán nhiều giá trị đồng thời cho nhiều biến. (Kiểu như: x, y, z = 1, 2, 3 — Quá tiện lợi!)
2. CÁC PHÉP TOÁN TRÊN DỮ LIỆU CƠ BẢN (Nấu Ăn Cùng Code)
Các phép toán sẽ thay đổi cách “nguyên liệu” (dữ liệu) của bạn được xử lí (số nguyên, số thực, xâu kí tự).
a) Phép toán trên dữ liệu Kiểu Số (Đội Quân Toán Học)
| Phép tính | Ký hiệu | Tác dụng “Siêu Ngầu” |
| Cộng, Trừ, Nhân | +, -, * | Những phép tính cơ bản mà bạn đã biết. |
| Chia (luôn trả về số thực) | / | Chia theo kiểu thông thường (Ví dụ: 5 / 2 = 2.5). |
| Chia lấy phần nguyên | // | Lấy phần “tròn” của kết quả chia (Ví dụ: 5 // 2 = 2). |
| Chia lấy phần dư | % | Lấy phần “lẻ” còn sót lại (Ví dụ: 5 % 2 = 1). |
| Lũy thừa | ** | Phép tính “Quyền lực” (Ví dụ: 2 ** 3 = 8). |
b) Phép toán trên dữ liệu Kiểu Xâu Kí tự (Bộ Đôi “Tán Chuyện”)
Kiểu Xâu kí tự (str) chỉ chơi với hai phép toán là cộng (+) và nhân (*):
• Phép cộng (+): Dùng để ghép xâu (nối các chuỗi văn bản lại với nhau).
◦ Ví dụ: "Hello" + " World" sẽ là "Hello World".
• Phép nhân (*): Dùng để lặp xâu (nhân bản chuỗi văn bản lên).
◦ Ví dụ: 3 * "Ha" sẽ là "HaHaHa".
Màn “Ảo Thuật” Xâu: Nếu bạn thực hiện lệnh 1 * '3 x 5 = ' + '15', kết quả trả về sẽ là xâu kí tự '3 x 5 = 15'. (Phép nhân ưu tiên hơn, rồi mới đến phép cộng nối xâu).
3. TỪ KHOÁ (Keywords) – Những Cái Tên Bị “Cấm”
Phân biệt biến và từ khoá là cực kỳ quan trọng, nếu không bạn sẽ bị Python “mắng”!
• Đặc điểm: Các từ khoá là các từ “có chủ” và có ý nghĩa đặc biệt trong Python, bạn không được dùng chúng để đặt tên biến.
• Quy tắc “VIP”: Hầu hết các từ khoá đều được viết thường (ví dụ: for, while, print), trừ ba từ khoá VIP luôn bắt đầu bằng chữ hoa là: True, False, và None.
THỰC HÀNH VÀ VẬN DỤNG CƠ BẢN (Biến Hình Đơn Vị Đo Thời Gian)
Bạn sẽ phải rèn luyện kĩ năng tạo, gán biến và tính toán trên các biến cơ bản.
• Ví dụ Vận dụng Kinh điển: Chương trình tính toán số giây lớn (ví dụ: 684500 giây) ra đơn vị ngày, giờ, phút, giây thể hiện việc sử dụng lệnh gán và các phép toán chia nguyên (//) và chia lấy dư (%). Đây là bài toán “giải mã thời gian” mà mọi lập trình viên đều phải biết!
# Giả sử chúng ta có 684500 giây (ss)
ss = 684500
# Tính số giây lẻ còn lại
s = ss % 60
# Tính số phút còn lại (lấy ss chia 60, rồi lấy phần dư khi chia cho 60)
m = (ss // 60) % 60
# Tính số giờ còn lại (lấy ss chia 3600, rồi lấy phần dư khi chia cho 24)
hour = (ss // 3600) % 24
# Tính số ngày (lấy ss chia 86400)
day = ss // 86400
# Kết quả chạy sẽ là: 7 ngày 22 giờ 8 phút 20 giây (Hộp đựng đã hoạt động thành công!)Views: 3
